Okul Fobisi

Okul fobisi nedir?

Okul fobisi şiddetli bir endişe nedeniyle çocuğun okula gitmek istememesi veya okulla ilgili son derece isteksiz olması şeklinde kendini gösteren bir durumdur.

Bu durum çocukta özellikle okul saatleri yaklaştığında sıkıntı artışı,ağlama,sinirlilik,uykusuzluk, iştahsızlık,saldırganlık veya baş ağrısı, mide bulantısı gibi şikayetlerle ortaya çıkmaktadır. En sık okulların yeni açıldığı Eylül- Ekim aylarında ve 6-8 yaş gibi okula başlangıç döneminde görülür. Yine okula başladıktan sonraki yıllarda örneğin 11-12 yaşlarında okul değişikliğinin gündeme geldiği dönemlerde de ortaya çıkabilmektedir.

Kızlarda ve erkeklerde birbirine yakın sıklıkta görülen bu durum kaza, hastalık,ameliyat, okul arkadaşının gidişi, bağlı olduğu akrabanın gidişi veya ölümü,ebeveyn boşanması, aile içi şiddet ve kardeş doğumu gibi durumların arkasından başlayabilir. Bu çocuklar genellikle evde rahat ve huzurluyken okulda aşırı kaygılı ve huzursuzdur.

Okul fobisinin nedenleri nelerdir?

1.       Ayrılık endişesi:  sorunun ilk nedeni sizden ayrı kalmanın getirdiği mutsuzluktur.

2.       Yeni deneyimlerle baş etme: güçlüğe neden olan faktörlerden bir diğeri de çocuğunuzun değişim ve yeniliklerle baş etme ihtiyacıdır. Farklı bir ortama girme yabancılarla tanışma okul kurallarını öğrenme, kişisel disiplini geliştirme,grup projelerinde yer alma gibi deneyimler söz konusudur.

3.       Gerçekçi olmayan yüksek beklentiler:  yetişkinlerin beklentileriyle mücadele etmek, bazı çocuklarda strese yol açan başlıca etkenlerdendir. Bu daha çok, çocukların başarılarında mükemmeliyetçi bir tutum benimsemek şeklinde kendini gösterir.

4.       Kendini yalnız hissetme: arkadaş edime konusunda yetersiz ya da isteksiz gibi görünen utangaç ve çekingen çocuklar, yalnız kalma ve reddedilme gibi durumlarla karşılaşabilirler. Örneğin arkadaşlarından daha parlak ya da durgun olan bir çocuk arkadaşlarınca alay konusu olabilir veya dışlanabilir.

5.       Zarar verici davranışlara maruz kalma:  bu tüm yaş düzeylerinde görülebilen bir durumdur ve çocuklarda çok büyük endişe, acı ve üzüntüye neden olur.

 

Hangi yaşlarda daha çok görülür?

Anaokuluna giden çocuklarda ,ilkokula giden çocuklarda (ki en fazla bu grupta görülür). Daha az orandan ortaokul ve lise öğrencilerinde görülür. Yaş büyüdükçe görülme sıklığı azalsa da tedavi güçleşmektedir. Yapılan araştırmalarda okul korkusu olan kız ve erkek çocuklar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Her sosyoekonomik düzeyde görülmekle beraber, orta sosyoekonomik düzeyde daha fazla görülmektedir.

 

 

 

 

Okul fobisinin belirtileri nelerdir?

 

Okul fobisinin ön belirtileri:

-          Baş ağrıları

-          Karın ağrısı, bulantı kusma hissi

-          İştahsızlık keyifsizlik

-          Uyku düzeninde bozukluklar, huzursuzluklar

-          İstek enerji kaybı

-          Alınganlık, sinirli olma

-          Okul faaliyetlerine pasif yaklaşma

-          Anneye bağılılık, içe kapanıklık ve utangaçlık

-          Özellikle yabancı kimselerle iletişime girememe

-          Okulda ve evde nedensiz ağlama, kavga ve dikkat çekmeye yönelik davranışlar

-          Evde kalma konusunda aşırı ısrar

-          Sürekli bahaneler bulma

-          Okul sorumluluklarının yerine getirilmesinde aksamalar

 

Eğer çocuklar;

-          Neşesiz ve uykuya dalmakta güçlük çekiyorsa

-          Ödevlere karşı ilgisi azalmış ve sonunda ir gün okula gitmeyeceğini söylüyorsa

-          Neden olarak öğretmenden korktuğunu ya da arkadaşlarının kendisini rahatsız ettiğini söylüyorsa

-          Çoğu zaman evde rahat olabilir ancak şiddetli vakalarda çocuklar evde de huzursuzdur. Bağlı ve bağımlı oldukları aile bireyini bir yere bırakmıyor ve peşinden dolaşıyorsa

-          Okul etkinliklerine karşı pasif içe kapanık veya korkulu davranıyorsa

-          Öğretmenden sık sık izin isteyip dışarı çıkmak istiyorsa

-          Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştiriyor ve evde kalmasına izin verilince bunlar birdenbire kayboluyorsa

-          Okula gitmediği için suçluluk duymuyorsa

-          Kendini aşağı gösteren durumlar , yalnızlaşma, hırçınlaşma gibi davranışlar sergiliyorsa

-          Tıbbi temeli olmayan karın ağrısı vb bahane ederek şikayet ediyorsa

Okul fobisi olduğu düşünülmeli ve uzman desteği alınmalıdır.

 

Okul fobisi yaşayan ailelere öneriler!

        Bu sorunu yaşayan çocuklara yaklaşımda ebeveyn ve öğretmen işbirliği çok önemlidir. Çocuklar okula gitmek istemedikleri için cezalandırılmamalı, suçlanmamalı ancak okula gitmesinin gerekliliği konusunda tün aile fertleri ve öğretmen tarafından net bir tavır sergilenmeli, çocuğu okula özendirici ve ona karşı destekleyici olunmalıdır.okulun önemi çocuğun anlayacağı bir dille açıklanmalıdır. Okula gitmeden önce yapılan uzun vedalaşmalar çocuğun uzun süreli ayrılık kaygısını tetikleyeceğinden kısa bir veda yeterlidir. Çocuğun sınıfa katılımı aşamalı olarak gerçekleştirilebilir ancak çocuk mutlaka okula gelmelidir.

-          Sabırlı, tutarlı ve kararlı bir tavır içinde olunuz. Sorunu görmezden gelmek  ve bir sonraki yıla havale etmek ancak çözümü zorlaştırır.

-          Okul  korkusuyla baş etmede yapılacak ilk iş çocuğun olabildiğince çabuk okula geri dönmesidir.

-          Çocuğu okula gitme zorluğu nedeniyle cezalandırmayın, küçük düşürücü sözlerle aşağılamayın. Çocuğun bunaltısı ile oluşan belirtileri şımarıklık ilgi çekme arzusu ya da sizi kızdırmak için yapılan davranışlar gibi yanlış yorumlamaktan kaçının.

-          Eğer çocuğunuzun sağlığı konusunda endişeli iseniz doktor kontrolü yararlı olacaktır. Aksi halde okula gönderin ve öğretmeni durumdan hbaerdar edin, çocuğunuz ciddi bir şekilde hastalanırsa sizi arayıp haber vermelerini isteyin.

-          Okula gitme vakti dışında bir zamanda çocuğunuzla okul korkusu hakkında konuşun.

-          Çocuğunuz okula geç kaldığında, servisi kaçırdığında mutlaka onu göndermek için başa çözümler geliştirin ve en kısa zamanda okula gönderin. Bazen çocuğunuz kendiliğinden eve dönebilir, bu durumda da yapmanız gereken onu okula geri göndermektir.

-          Çocuğunuzun akranları ile zaman geçirmesine yardımcı olun.

-          Okula gitmediği için çocuk suçlanmamalıdır. Bu sıkıntılı durumun geçici olduğunu bazı başka çocuklarda da görüldüğünü ve kolaylıkla iyileştikleri çocuğa anlatılmalıdır. Evde drama yapılarak okuldaki ilişkiler canlandırılabilir. Ebeveynler kendi öğrencilik fotoğraflarını gösterebilirler.

-          Okulda olduğu zamanlardaki ayrılığın geçici olduğu çocuğa anlatılmalıdır.

-           Çocuğun okula gideceği gün aile üyelerinin sıradan bir gün gibi davranmaları orkuyu çağrıştıracak veya tetikleyecek davranımlardan uzak durmaları gerekmektedir

-          Çocuğa neden okula gitmesi gerektiği ve gitmezse neler kaçıracağı mutlaka anlatılmalıdır.

-          Ona gününüzün nasıl geçeceğini anlatıp, onunla günün nasıl geçtiği hakkında konuşmak faydalı olabilmektedir.

-          Çocuğun  endişeleri duyguları üzerine konuşmak hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip rahatlamasını sağlar.

-          Anne babanın beklenti düzeyini gerçekçi kılıp çocuğa zaman tanıması korkuyu yenmesini kolaylaştırabilir.

-          Çocuk okula başlamadan önce okul ve öğretmenler tanıtılmalı, okul ve öğretmenle ilgili doğru olmayan abartılı şeyler anlatılmamalıdır.

-          Okul alışverişlerine çocukla birlikte çıkmak ve satın alınan araç gereçlerle ilgili mülkiyet duygusu geliştirmesine yardımcı olmak okulu sevmesini sağlayabilir.

-          Okulla ve öğretmeniyle yapıcı işbirlikçi bir diyaloğun kurulması ve çocuğun yanında öğretmeninin eleştirilmemesi gerekmektedir.

 

Okul fobisinde hangi aşamada bir uzmana gidilmeli?

Bu durum birkaç haftayı geçmedikçe normal olarak kabul edilmekte ve okul fobisi olarak adlandırılmamaktadır. Ancak durum  birkaç hafta sürdüğünde ve çocuğun okuldan soğumasına yol açtığında, evde uygulanan yöntemlerden hiçbir sonuç alınamadığında okula bakış çocuk için bir tür fobiye dönüşmüş denebilir. Bu noktada bir uzman desteği alınması uygun olacaktır.